تشخیص بیماری ایدز(HIV)

شما ممکن است که HIV در بدن خود داشته باشید ولی از نظر سلامتی کاملاً سالم به نظر برسید. تنها راه مطمئن تشخیص آلودگی و یا عدم آلودگی به ویروس ایدز (HIV) انجام آزمایش خون در آزمایشگاه می باشد.

گاه برای تشخیص قطعی ایدز، انجام سه نوبت آزمایش جداگانه لازم است، زیرا این آزمون موارد مثبت و منفی کاذب زیادی دارد. از زمانی که ویروس وارد بدن فرد می‌شود تا هنگامی...  شما ممکن است که HIV در بدن خود داشته باشید ولی از نظر سلامتی کاملاً سالم به نظر برسید. تنها راه مطمئن تشخیص آلودگی و یا عدم آلودگی به ویروس ایدز (HIV) انجام آزمایش خون در آزمایشگاه می باشد.

گاه برای تشخیص قطعی ایدز، انجام سه نوبت آزمایش جداگانه لازم است، زیرا این آزمون موارد مثبت و منفی کاذب زیادی دارد. از زمانی که ویروس وارد بدن فرد می‌شود تا هنگامی که نتیجه آزمون مثبت شود فاصله وجود دارد. ممکن است این فاصله دو هفته تا شش ماه باشد. در موارد نادر، این زمان تا حدود شانزده ماه است. به این مرحله، مرحله پنجره می ‌گویند. در مرحله پنجره، فرد آلوده و آلوده ‌کننده است، ولی نتیجه آزمایش او به‌ طور کاذب منفی می‌ شود. بنابراین داشتن یک تست منفی به معنای آلوده نبودن به ویروس HIV نیست. این روند ممکن است یک سال طول بکشد.

در صورتی که شما به رفتارخطرناکی دست زده اید و نگران سلامت خود شده اید، می توانید برای انجام آزمایش HIV به پزشک خود و یا مستقیماً به مراکز انتقال خون و دیگر مراکزی که آزمایش ایدز را انجام می دهند، مراجعه کنید.
نکته بسیارمهمی که نباید فراموش شود این است که درطی این ۶ ماه نباید خود و دیگران را درمعرض رفتار خطرناک قرار دهید.

 افرادی که رفتارهای پرخطر داشته اند اما تست HIV منفی است لازم است سه ماه بعد و در صورت تداوم رفتار پرخطر هرشش ماه آزمایش HIV را تکرار نمایند.

در بسیاری از مراکز درمانی اغلب کشورها، مشاوره و انجام آزمایش HIV به صورت رایگان و ناشناس (بدون معرفی خودتان و دریافت تنها یک شماره کد)، انجام می پذیرد.

سه نوع کلی آزمایش (تست) تشخیصی HIV وجود دارد که عبارتند از:

1. تست آنتی بادی HIV یا (HIV antibody test) : این تست نشان می‌دهد که فرد با HIV آلوده شده است یا نه( که اطلاعات این قسمت بر روی این تست٬ متمرکز شده است).
2. تست آنتی ژن P24 یا ( P24 antigen testing) : این تست بطور اولیه برای غربالگری نمونه‌های خون استفاده می‌شود ولی در برخی مناطق بعنوان تست تشخیصی HIV بکار می‌برند.
   آنتی ژن P24 ، یک پروتئین است که جزئی از ساختمان HIV می‌باشد و در مراحل اولیه عفونت، به مقدار زیاد تولید می‌شود و بوسیلة تستهای تشخیصی می‌توان آن را در خون آشکار کرد. تست P24 می‌تواند آلودگی با HIV را قبل از “تست آنتی بادی “HIV آشکار کند بنابراین تست آنتی ژن P24 در تشخیص HIV در مراحل اولیه بکار می‌رود.
3. تست میزان ویروس (HIV Load test) : این تست هنگامی استفاده می‌شود که شخص از آلوده بودن خود با HIV آگاه است و با این تست میزان ویروس در خون مشخص می‌شود.

آزمایش استاندارد HIV ٬”تست الایزا” است. این تست٬ استاندارد جهانی برای استفاده در بیمارستان ها، بانک های خون و یا سازمان های انتقال خون می باشد.پس از ۲۲ روز از آلودگی با HIV، تست الیزا٬ در ۵۰% موارد مثبت میشود و پس از ۶ هفته در ۹۵% موارد مثبت می‌شود.
حساسیت (Sensitivity) الیزا بیش از ۹۹٫۹% است.

آزمایش تشخیصی HIV

آزمایش تشخیص HIV به جستجوی آنتی بادیهای موجود در خون می‌پردازد. وقتی HIV (که یک ویروس است) وارد بدن شخصی شود یک ماده شیمیایی خاصی در بدن فرد ساخته می‌شود که آنتی بادی نامیده می‌شود. آنتی بادی‌ها، پاسخ بدن به عفونت هستند بنابراین اگر در خون شخصی٬ آنتی بادی بر علیه HIV وجود داشته باشد این بدان معنی است که او با HIV آلوده است در اکثر موارد ۳ ماه طول می‌کشد تا این آنتی بادی‌ها بوجود آیند ( در موارد نادر تا ۶ ماه در موارد بسیار نادرتر بیشتر از ۶ ماه طول می‌کشد تا آنتی بادیها بوجود آیند)

انجام تست قبل از ۳ ماه از زمان تماس با ویروس ، نتایج نامشخص دارد و فرد آلوده ممکن است هنوز آنتی بادی بر علیه ویروس نساخته باشد.

فاصله زمانی بین آلوده شدن تا ساخت آنتی بادی را دوره پنجره (window period) گویند در دورة پنجره، افراد آلوده با HIV در خونشان آنتی بادی ندارند و بوسیلة تست HIV تشخیص داده نمی‌شود٬ هر چند که ممکن است سطح بالایی از HIV در خون، ترشحات جنسی یا شیر پستانشان وجود داشته باشد.

در دوره پنجره، HIV می‌تواند از فرد آلوده به فرد دیگر منتقل شود هر چند که تست HIV، آلوده بودن وی را مشخص نمی‌کند. بنابراین بهترین راه این است که تست HIV حداقل ۳ ماه بعد از در معرض خطر قرار گرفتن با HIV، انجام شود. برخی مراکز تشخیصی جهت اطمینان خاطر بیشتر، انجام آزمایش مجدد را در ماه ۶ توصیه می‌کنند. همچنین، بسیار مهم است که طی دوره زمانی انجام تست HIV ، فرد مجدد در معرض خطر HIV قرار نگیرد. این تست هنگامی دقیق است که بین زمان مواجهه با HIV و انجام تست٬ مواجهه مجددی رخ ندهد.

تنها راه مطمئن جهت تعیین آلودگی با HIV انجام تست آنتی بادی HIV می‌باشد و از روی علائم بالینی نمی‌توان آلودگی با HV را تعیین کرد.

چه زمانی بعد از رفتار خطرناک بایستی آزمایش HIV داد؟

• اغلب تستهای HIV، تست آنتی بادی هستند که میزان آنتی بادی ساخته شده توسط بدن در برابر HIV را اندازه گیری میکنند. برای اینکه آنتی بادی ساخته شده توسط سیستم ایمنی بدن بر علیه HIV به حدی برسد که توسط تستهای آزمایشگاهی قابل اندازه گیری باشد مدتی زمان می برد که این مدت زمان از فردی به فرد دیگر متفاوت است، به این دوره زمانی اصطلاحا دوره پنجره (Window period) میگویند.
• اغلب افراد در طی ۲ تا ۸ هفته میزان قابل ارزیابی آنتی بادی را تولید میکنند (بطور متوسط ۲۵ روز) در عین حال احتمال اینکه تولید میزان آنتی بادی قابل ارزیابی آزمایشگاهی برای فردی مدت زمان بیشتری طول بکشد وجود دارد بنابراین اگر تست اولیه منفی HIV در طی ۳ ماه پس از تماس احتمالی باشد تکرار تست HIV بعد از ۳ ماه از تماس احتمالی برای رد موارد منفی کاذب (false negative) بایستی انجام شود.
• ۹۷٪ افراد در طی ۳ ماه پس از آلودگی به HIV تست‌شان مثبت می شود. در موارد بسیار نادر ممکن است مثبت شدن تست HIV تا ۶ ماه بطول انجامد.

دلایل انجام دادن تست HIV چیست؟

بسیاری از کسانی که تست HIV انجام داده‌اند بی‌دلیل نگرانند چرا که:

• اگر نتیجة تست منفی باشد (یعنی اینکه با HIV آلوده نیستند) می‌تواند باعث آرامش خیال شود. و اگر نتیجه تست مثبت شود کارهای بسیاری برای فائق آمدن با نتیجه مثبت تست HIV و مراقبت از سلامت می‌توان انجام داد.
• اگر نتیجة تست HIV شما مثبت باشد پزشک می‌تواند به دقت مراقب سلامت شما باشد. بسیاری از کسانی که تست HIV مثبت دارند سالها سالم باقی می‌مانند ولی اگر به سمت بیماری پیش بروید داروهای بسیاری بنام antiretroviralوجود دارند که می‌تواند سرعت پیشرفت ویروس و بیماری را کم کنند و نگهدارنده سیستم ایمنی باشند همچنین داروهایی برای پیشگیری و درمان برخی بیماری‌هایی که افراد مبتلا به HIV به آن گرفتار می‌شوند را دریافت کنید. همچنین ممکن است تحت درمان با داروهای جدید در روشهای درمانی خود قرار بگیرید.
• اگر پزشک بداند که شما HIV مثبت هستید هنگامیکه به بیمارئی مبتلا می‌شوید با جدیت و دقت بیشتری علائم را پیگیری می‌کند.
• اگر بدانید که HIV مثبت هستید بیشتر مراقب خواهید بود تا دیگران آلوده نشوند بعنوان مثال رابطه جنسی ایمن داشتن (safe sex) و آگاه کردن شرکای جنسی قبلی خود.
• آگاه بودن به آلودگی با HIV ، ممکن است بر روی برخی تصمیمات آینده شما تأثیر گذار باشد( مثلاً در مورد تشکیل خانواده ).

چه کسی نیاز به انجام آزمایش HIV دارد؟

در صورتی که شما سابقه انجام هر کدام از رفتارهای خطرناک زیر را داشته اید٬ نیاز به انجام آزمایش HIV دارید:

• استفاده از سوزن و سرنگ مشترک در اعتیاد تزریقی (‌حتی برای یک بار)
• ابتلاء به بیماری های آمیزشی (مثل سوزاک، سیفلیس، تبخال و زگیل تناسلی)
• با فرد آلوده به HIV تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
• با فرد تزریق کننده مواد مخدر (حتی همسر) تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
• با فرد دارای سابقه ابتلاء به بیماریهای آمیزشی تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
• بدون اطلاع از سابقه ابتلاء فردی به بیماریهای آمیزشی تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
• با فرد دارای سابقه روابط جنسی با مردان یا زنان دیگر تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
• با فرد دارای سابقه روابط جنسی با نوع همجنس تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید. (خصوصاً اگر رابطه بین دو مرد بوده و در این رابطه وی مفعول بوده باشد.)
• با فردی که در نواحی پر خطر زندگی می کند، تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید. (مناطقی که در آن آمار میزان افراد آلوده به HIV زیاد می باشد. مثلاً بعضی کشورهای آفریقایی، کشورهای تازه استقلال یافته روسیه، افغانستان و کشورهای ناحیه خلیج فارس)
• استفاده از مشروبات الکلی و مواد مخدر قبل از تماس جنسی (تریاک، هروئین، قرص اکستاسی، حشیش، گرس و …. )
• سابقه تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار گرفتن

اگر تست HIV من منفی باشد آیا بدین معناست که شریک جنسی من هم HIV منفی است؟
خیر، جواب تست HIV شما تنها وضعیت آلودگی با HIV شما را مشخص میکند و اینکه شریک جنسی شما HIV منفی است یا مثبت است را مشخص نمیکند و او هم می بایست تست HIV بدهد تا وضعیت سلامتش از نظر آلودگی با HIV تعیین گردد.

اگر تست HIV من مثبت باشد و مشخص شود که HIV مثبتم، چه باید بکنم؟

دراین حالت، شما هرچه زودتر از سلامت خود مراقبت کنید بهتر است. درمان اولیه و پیش گرفتن شیوه زندگی سالم، به شما کمک میکند که سالم بمانید و مراقبتهای پزشکی، ظهور علایم ایدز و ایجاد وضعیتهای تهدیدکننده حیات را در شما به تاخیر می اندازد.

کارهای بسیار مهمی که بایستی سریعا برای محافظت از سلامت خود انجام دهید عبارتند از:

• به پزشکی که در زمینه ایدز کار میکند مراجعه کنید، حتی اگر احساس مریضی نمیکنید. پزشکی را بیابید که تجربه درمان افراد HIV مثبت را دارد. امروزه داروهای فراوانی برای آلودگی با HIV وجود دارد که میتواند سلامت شما را تداوم بخشد. هیچگاه نگویید که «هنوز برای فکر کردن برای درمان خیلی زود است!»
• تست سل (TB test) انجام دهید. ممکن است آلوده به سل باشید و از آن آگاه نباشید، سل کشف نشده میتواند منجر به بیماریهای وخیمی گردد ولی اگر زود تشخیص داده شود با موفقیت قابل درمان است.
• سیگار کشیدن، نوشیدن زیاد الکل یا استفاده از مواد مخدر (مانند متاآمفتامین ها) میتواند سیستم ایمنی شما را تضعیف کند. برای ترک یا کاهش مصرف اینگونه مواد، هرچه زودتر اقدام کنید.
• جهت بررسی از نظرتشخیص بیماریهای مقاربتی (STD) اقدام کنید. بیماریهای مقاربتی تشخیص داده نشده میتواند باعث مشکلات جدی شود. همچنین باید برای جلوگیری از بیماریهای مقاربتی (STD) حتما از کاندوم استفاده کنید (safe s e x)

منبع: ایران اچ آی وی